Η Αριστερά μπροστά σε σταυροδρόμια

Βρισκόμαστε μπροστά σε πολλά παράδοξα στην πολιτική σκηνή, ένα όμως ξεχωρίζει με την πρώτη: έχουμε μια κυβέρνηση εμφανώς αποδυναμωμένη τους τελευταίους μήνες, αλλά ταυτόχρονα μια ακόμη πιο αδύναμη αντιπολίτευση – όπως εύστοχα σημείωσε ο Δημήτρης Χριστόπουλος σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Εποχή» (1/11/2025). Παρά τη φθορά και τη συσσωρευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εξακολουθεί να κυριαρχεί πολιτικά, όχι επειδή εμπνέει, αλλά επειδή απέναντί της δεν έχει μια δύναμη που να μπορεί να μετατρέψει τη διαμαρτυρία σε εναλλακτική προοπτική.

Το κρίσιμο λοιπόν ερώτημα που τίθεται σήμερα για την Αριστερά δεν αφορά μόνο το περιεχόμενο και το πρόγραμμά της, αλλά και τη στρατηγική της: πώς μπορεί να παράξει πραγματικά πολιτικά αποτελέσματα μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η φθορά της εξουσίας δεν μεταφράζεται αυτόματα σε μετατόπιση συσχετισμών;

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, το πρόγραμμα και το περιεχόμενο είναι η αναγκαία συνθήκη για την αλλαγή συσχετισμών. Χωρίς πολιτική πρόταση συγκεκριμένη, που να πείθει και να απαντάει στα προβλήματα της κοινωνίας, δεν μπορεί να γίνει πολιτική, δεν μπορούν να οικοδομηθούν συμμαχίες σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, δεν μπορεί να γίνει η αρχή για να αλλάξουν οι συσχετισμοί. Ομως σήμερα δεν μπορεί να κατηγορήσει κάποιος την προοδευτική αντιπολίτευση και την Αριστερά ότι δεν έχει πρόγραμμα ή αιχμές. Μπορεί να μην είναι καλά επεξεργασμένο, μπορεί να μην επικοινωνείται καλά, αλλά κάτι λένε όλα τα πολιτικά κόμματα. Το πρόβλημα είναι πως ό,τι λένε δεν ακούγεται από την κοινωνία, δεν πείθει, δεν κινητοποιεί, δεν συγκινεί, δεν αφορά τα ακροατήρια στα οποία απευθύνεται. Οχι γιατί είναι απαραίτητα λάθος ως προς το περιεχόμενο, αλλά κυρίως γιατί η -εδώ και χρόνια- απαξίωση της Αριστεράς έχει δημιουργήσει τείχη με την κοινωνία.

Επομένως, εκτός από το πρόγραμμα χρειάζεται και μια στρατηγική από την Αριστερά για να αποκαταστήσει τη σχέση της με τους ανθρώπους που θέλει να εκπροσωπήσει.

Τι κάνει όμως η Νέα Δημοκρατία και κυριαρχεί; Στην πραγματικότητα, έχουμε μια κυβέρνηση που συγχρονίζεται πλήρως με το παγκόσμιο κύμα του τραμπισμού, υιοθετώντας τη συντηρητική ιδεολογία ως κεντρικό εργαλείο πολιτικής της κυριαρχίας. Δεν το κάνει απλώς για να περιορίσει τη διαρροή ψηφοφόρων προς τα μικρότερα κόμματα στα δεξιά της, αλλά γιατί επιδιώκει συνειδητά να εδραιώσει μια νέα ιδεολογική ηγεμονία της Δεξιάς. Ο Κ. Μητσοτάκης και οι επιτελείς του αντιλαμβάνονται ότι η διαρκής παραμονή στην εξουσία απαιτεί όχι μόνο έλεγχο των θεσμών, αλλά και διαμόρφωση ενός πολιτισμικού και κοινωνικού πλαισίου που θα καθιστούσε την εμπέδωση του συντηρητισμού ως «κοινή λογική», κάτι που, όπως έλεγε ο Γκράμσι, είναι και το απαραίτητο κλειδί για να αποκτηθεί η ηγεμονία. Πρόκειται δηλαδή για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ιδεολογικής εμπέδωσης και όχι μόνο για έναν τακτικισμό της εξουσίας. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναδιανέμει πόρους κατά το δοκούν διασφαλίζοντας τις κοινωνικές της συμμαχίες.

Είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι για να σπάσει η «κοινή λογική» που έχει εμφυσήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη τα τελευταία έξι χρόνια στην ελληνική κοινωνία (και η οποία βρήκε γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί καθ’ όλη τη δεκαετία των μνημονίων), δεν αρκούν οι κεντρώες πολιτικές και η πολιτική των μέσων όρων. Χρειάζεται σκληρή ιδεολογική σύγκρουση με την alt-right του Κ. Μητσοτάκη στον πυρήνα των επιχειρημάτων, ώστε να αμφισβητηθεί το όλο πλαίσιο της πολιτικής των μονόδρομων.

Χρειάζεται σύγκρουση με τη λογική που άλλοτε δηλώνει ευθαρσώς και άλλοτε υπονοεί ότι δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα. Οτι ο μόνος «υπαρκτός ρεαλισμός» είναι αυτός που λέει ότι «αν θέλεις περισσότερα λεφτά για την υγεία, την παιδεία, το κοινωνικό κράτος και τις υποδομές, θα χρεοκοπήσει η χώρα», ότι «αν φορολογήσουμε τους πλούσιους, αυτοί θα φύγουν και θα μας αφήσουν μόνους μας», ότι «αν δεν δίνουμε το 5% του ΑΕΠ για πολεμικές δαπάνες, δεν θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία».
Χρειάζεται η αυτοπεποίθηση από την πλευρά της Αριστεράς ότι η πολιτική δεν είναι η «τέχνη του εφικτού», αλλά ο αγώνας για να μεταβληθούν τα όρια του εφικτού. Γιατί απλά αυτό που δεν είναι εφικτό είναι η κοινωνία να ζει στη μόνιμη ανασφάλεια και την κατάθλιψη που τη βυθίζουν οι πολιτικές της κυβέρνησης και να κάνει τον σταυρό της που τα πράγματα δεν είναι χειρότερα.

Η Αριστερά πρέπει να επαναδιεκδικήσει τη χαμένη αξιοπιστία της. Δεν αρκεί να πει «ωραία, από εδώ και πέρα θα είμαστε αξιόπιστοι», μακάρι να ήταν τόσο εύκολο. Γι’ αυτό χρειάζεται μια στρατηγική που δεν θα επαναλαμβάνει τα λάθη που έκανε και την οδήγησαν σήμερα σε αυτή την κατάσταση. Δεν θα θολώνει το μήνυμά της, ούτε θα ανοίγεται σε ένα θολό και απροσδιόριστο Κέντρο πιστεύοντας ότι εκεί κρύβεται το μυστικό της επιτυχίας. Οταν πέτυχε να κερδίσει πλειοψηφίες, μόνο με αυτόν τον τρόπο δεν το κατάφερε άλλωστε. Ή, όπως λέει στην ίδια συνέντευξη στην «Εποχή» ο Δ. Χριστόπουλος, «με χαμηλής πτήσης μεταρρυθμισμό δεν αλλάζει τίποτε πλέον».

Αυτό είναι το μεγάλο διακύβευμα που βρίσκεται μπροστά μας για να αλλάξουμε τους συσχετισμούς απέναντι στην κυβέρνηση της Δεξιάς. Ας το προσπαθήσουμε. (Ναι. Αυτά μας υπενθύμισε ο Μαμντάνι.)

Γαβριήλ Σακελλαρίδης, γραμματέας της ΚΕ της Νέας Αριστεράς

(Αρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών)