Θέαμα των πρωινών ειδήσεων: Η δημοσιογράφος δείχνει στην τηλεόραση και σωστά αποδοκιμάζει, ο Αστυνομικός παρακολουθεί μεταξύ θυμού και αμηχανίας. Παρελαύνουν βίντεο που δείχνουν πάνοπλους αστυνομικούς να σπρώχνουν και να ρίχνουν στο έδαφος μια γιαγιά (άλλη κάθε φορά) που διαμαρτυρόταν για κάτι στη λαϊκή. Ολοζώντανο το θέαμα, χειροπιαστή η γιαγιά, σαν τη δικιά μας. Η εκπομπή συνέλεξε τα σχετικά βίντεο από κοινωνικά δίκτυα όπου έχουν αναρτηθεί και κυκλοφορούν.
Deep fakes! Ψέματα βαθιά. Αυτή τη φορά αφορούσαν αστυνομικούς, προ ημερών έδειχναν ολοφύσικους τον Μητσοτάκη ή τον Τσίπρα να μας μιλούν, στη συνέχεια ένα σκύλο με ελληνική λαλιά σε διαφήμιση, ύστερα θα δείξουν έναν τύπο με αντισυμβατική εμφάνιση ή μελαψό να ανάβει αναπτήρα και να τον πετά με τη φλόγα στο δάσος.
Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το ψεύτικο. Η τεχνητή νοημοσύνη στην τελευταία της εκδοχή (AGI) μπορεί να το κατασκευάζει σαν αληθινό. Το βίντεο θα τρυπώσει σε μια είδηση, σε μια δικογραφία, θα αναρτηθεί στο διαδίκτυο, θα είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις αν είναι γνήσιο. Θα διαδοθεί, θα παγκοσμιοποιηθεί, θα είναι ύστερα εξαιρετικά δύσκολο να μαζευτεί.
Στην αρχή λοιπόν το κακό είναι ότι ο θεατής πιστεύει. Στη συνέχεια θα έρθει το ακόμη χειρότερο. Όποιος λέει ψέματα, εξαπατά, βλάπτει, είθε να πληρώσει για το κρίμα του, αλλά επιτρέπει πάντως στην συλλογική ανθρώπινη νοημοσύνη να αναγνωρίζει ότι έχει σημασία και αξία η αλήθεια.
Είναι όμως ακόμη χειρότερη η γενικευμένη δυσπιστία, ο θρυμματισμός της εμπιστοσύνης, ο εθισμός του πολίτη να καταπίνει αμάσητο το θέαμα αδιαφορώντας αν το περιεχόμενό του είναι ή όχι αληθινό. Σημασία έχει μόνο να προσελκύει το κερδοφόρο για την οικονομία και την πολιτική κλικ. «Το κέρδος μου είναι η προσοχή σας». Το περιγράφει η Shoshana Zuboff και το ονομάζει ριζική αδιαφορία (radical indifference) για την αλήθεια.
Κάποιοι είχαν προβλέψει την εξέλιξη. Ο τίτλος του άρθρου μου είναι παρμένος ήδη από βιβλίο (On bullshit) του φιλόσοφου H. Frankfurt δημοσιευμένο από το 2005 που πρόβλεψε την προοπτική της διάδοσης των ανοησιών, των σκουπιδιών που διαδίδονται αδιαφορώντας για την αλήθεια, και την ανέλυσε.
Άλλοι πάλι, έζησαν την εφαρμογή: Όταν δηλωνόταν ότι με το «νόμο Παρασκευόπουλου» (ίσχυσε για μια διετία) βγήκαν από τις φυλακές 20.000, 30.000,17.000 εγκληματίες, πολλοί το πίστεψαν χωρίς καν να σκεφθούν πόσους χωρούν οι φυλακές, αν οι απολυόμενοι ούτως ή άλλως θα απολύονταν στον ίδιο χρόνο, αν η υποτροπή είναι φαινόμενο που προϋπήρχε, αν στον ίδιο χρόνο οι στατιστικές έδειξαν μείωση της βαριάς εγκληματικότητας.
Διάβασαν τα fake news μια, δυο φορές, τελείωσε! Οι διαψεύσεις κυκλοφορούσαν σε έντυπα με πολύ μικρότερη κυκλοφορία, ήταν καχεκτικές σε δύναμη, περνούσαν απαρατήρητες από την κοινή γνώμη.
Η ανεμελιά για το περιεχόμενο, την πραγματικότητα, δεν είναι μια απλή νωθρότητα, είναι το πανίσχυρο σύστημα εξουσίασης. Πριν ξεματώσουν τα πεζοδρόμια, έχουν κιόλας απλωθεί οι λεωφόροι που ισοπεδώνουν την αλήθεια. Θα σωθούν όσοι θα προσπαθούν να σκέφτονται και θα χαράζουν το δικό τους δρόμο.
