«Αν η Ευρώπη θέλει πόλεμο, είμαστε έτοιμοι» δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν. Ο κακός χαμός. Προκλητικός ο Πούτιν, φιλοπόλεμη ρητορική από τον Ρώσο πρόεδρο, πρέπει να πάρουμε τα μέτρα μας, είπαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Μα ο Πούτιν απάντησε στους Ευρωπαίους με τα δικά τους λόγια. Την προηγούμενη βδομάδα πολλοί αξιωματούχοι από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ξεκινήσει αυτόν τον χορό. Ξεχάσαμε; Αλλος είπε ότι ίσως περάσαμε το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι, άλλος προέβλεψε πόλεμο με τη Ρωσία μέχρι το 2028, άλλος έκανε λόγο για προπολεμική εποχή, άλλος ανακοίνωσε ότι ήδη είμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία, άλλος προέτρεψε τους πολίτες να ετοιμάζονται για το μοιραίο, άλλος κάλεσε τους Ευρωπαίους να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι μπορούν να δουν τα παιδιά τους σε φέρετρα, άλλος ζήτησε από τις κοινωνίες να μη διαμαρτυρηθούν αν δουν να κόβονται οι κοινωνικές δαπάνες για να εξοικονομηθούν πόροι για τους εξοπλισμούς, άλλος μίλησε για κατασκευή καταφυγίων.
Αυτό που έκαναν όλοι αυτοί το έκανε ο Πούτιν λίγες μέρες αργότερα. Τι περίμεναν δηλαδή; Να σιωπήσει; Να υποκύψει στις πιέσεις; Να καταθέσει τα όπλα; Να ζητήσει συγγνώμη; Να αποχωρήσει από την Ουκρανία; Να παραδώσει τα εδάφη που έχει καταλάβει ο στρατός του; Να παραδεχτεί ότι ξεκίνησε έναν πόλεμο και απέτυχε να πιάσει τους στόχους του; Εχει κι αυτός να διαχειριστεί τη ρωσική κοινωνία η οποία δυσφορεί για τη συνέχιση του πολέμου και περιμένει αποτελέσματα. Οι συνέπειες που πληρώνει ο ρωσικός λαός είναι μεγάλες. Χιλιάδες θύματα, καταστροφή υποδομών, σοβαρά οικονομικά προβλήματα από τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση, επιστράτευση.
Και καλά, ο Πούτιν διοικεί αυταρχικά τη Ρωσία, αντιπολίτευση δεν ακούγεται, όσοι(ες) τολμούν να παραβιάσουν τον κανόνα της ομοφωνίας και της υποχρεωτικής συναίνεσης επαναφέρονται στην τάξη βιαίως, όσοι(ες) επιμένουν να μη συμμορφώνονται τιμωρούνται παραδειγματικά για να μη μεταδοθεί το ατίθασο παράδειγμά τους, η κριτική στα μέσα ενημέρωσης είναι περιορισμένη λόγω του φόβου της καταστολής. Αλλά και το κλειστό σύστημα που λειτουργεί με βάση τη λογική «του ενός ανδρός αρχή» δεν είναι άτρωτο. Δεν γίνεται να μαζεύει στο διηνεκές με αυταρχικές μεθόδους την κατάσταση. Κάποια στιγμή αυτό που παρουσιάζει σαν σωστό και μη διαπραγματεύσιμο ζαρώνει, χλομιάζει, δυσκολεύεται να πείσει και ο αφηγητής απειλείται με ανατροπή.
Στην Ουκρανία όμως και στις ευρωπαϊκές χώρες τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Ζελένσκι είναι περικυκλωμένος από σκάνδαλα, συνεργάτες του και κολλητοί του κατηγορούνται για διαφθορά, ο στόχος του να ενταχθεί η χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ενωση απομακρύνεται, ομόλογοί του στην Ευρώπη τον βλέπουν με μισό μάτι και τον υποψιάζονται ότι είναι μπλεγμένος στη διασπάθιση δημόσιου (ευρωπαϊκού και αμερικανικού) χρήματος, ο στρατός του αντιστέκεται μεν αλλά υποχωρεί, το κόστος του πολέμου, τεράστιο (νεκροί, τραυματίες, υποδομές, μετανάστευση), πιέζεται από τον Τραμπ να υπογράψει συμφωνία που θα προβλέπει τον ακρωτηριασμό της Ουκρανίας, έχει αρχίσει υπογείως η κούρσα της διαδοχής του και θα υποχρεωθεί να αυτοεξοριστεί (η καλή γι’ αυτόν εκδοχή) ή θα οδηγηθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Οι τρεις πιο φιλοπόλεμες κυβερνήσεις της Ευρώπης, αυτές που συμπαραστέκονται με όλα τα μέσα στον Ζελένσκι και προσπαθούν να τον σώσουν από τον κυνισμό του Τραμπ (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία), έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, οι ανισότητες φουντώνουν, η δημοτικότητα των ηγετών τους είναι στον πάτο, τα εκλογικά ακροατήριά τους έχουν αραιώσει, η επιλογή τους να ρίξουν τεράστια ποσά στους εξοπλισμούς έχει εξοργίσει τα λαϊκά στρώματα, τα ακροδεξιά κόμματα και στις τρεις χώρες φιγουράρουν στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων, είναι πια μια ανησυχητική κανονικότητα και έχουν γίνει οι χώροι υποδοχής της κοινωνικής αγανάκτησης. Η επιχείρηση μετάθεσης της δημόσιας συζήτησης από τα εσωτερικά προβλήματα στο εξωτερικό διά της κατασκευής ενός αντίπαλου δέους είναι μια κλασική τακτική των συστημάτων που βρίσκονται σε κρίση. Αυτό προσπαθούν να κάνουν οι τρεις κυβερνήσεις, αλλά σκοντάφτουν στη δύστροπη πραγματικότητα.
Στην Ουκρανία όμως και στις ευρωπαϊκές χώρες τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Ζελένσκι είναι περικυκλωμένος από σκάνδαλα, συνεργάτες του και κολλητοί του κατηγορούνται για διαφθορά, ο στόχος του να ενταχθεί η χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ενωση απομακρύνεται, ομόλογοί του στην Ευρώπη τον βλέπουν με μισό μάτι και τον υποψιάζονται ότι είναι μπλεγμένος στη διασπάθιση δημόσιου (ευρωπαϊκού και αμερικανικού) χρήματος, ο στρατός του αντιστέκεται μεν αλλά υποχωρεί, το κόστος του πολέμου, τεράστιο (νεκροί, τραυματίες, υποδομές, μετανάστευση), πιέζεται από τον Τραμπ να υπογράψει συμφωνία που θα προβλέπει τον ακρωτηριασμό της Ουκρανίας, έχει αρχίσει υπογείως η κούρσα της διαδοχής του και θα υποχρεωθεί να αυτοεξοριστεί (η καλή γι’ αυτόν εκδοχή) ή θα οδηγηθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Οι τρεις πιο φιλοπόλεμες κυβερνήσεις της Ευρώπης, αυτές που συμπαραστέκονται με όλα τα μέσα στον Ζελένσκι και προσπαθούν να τον σώσουν από τον κυνισμό του Τραμπ (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία), έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, οι ανισότητες φουντώνουν, η δημοτικότητα των ηγετών τους είναι στον πάτο, τα εκλογικά ακροατήριά τους έχουν αραιώσει, η επιλογή τους να ρίξουν τεράστια ποσά στους εξοπλισμούς έχει εξοργίσει τα λαϊκά στρώματα, τα ακροδεξιά κόμματα και στις τρεις χώρες φιγουράρουν στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων, είναι πια μια ανησυχητική κανονικότητα και έχουν γίνει οι χώροι υποδοχής της κοινωνικής αγανάκτησης. Η επιχείρηση μετάθεσης της δημόσιας συζήτησης από τα εσωτερικά προβλήματα στο εξωτερικό διά της κατασκευής ενός αντίπαλου δέους είναι μια κλασική τακτική των συστημάτων που βρίσκονται σε κρίση. Αυτό προσπαθούν να κάνουν οι τρεις κυβερνήσεις, αλλά σκοντάφτουν στη δύστροπη πραγματικότητα.
Τάσος Παππάς
Εφημερίδα των Συντακτών (4.12.2025)
