Πλέον δεν πλήττουμε ποτέ. Κάποτε η πλήξη μας προσέφερε χώρο. Τώρα είναι ανεπιθύμητη. Η πληροφορία έγινε πρέζα. Και όταν αποφεύγουμε τη σιωπή, είναι σαν να αποφεύγουμε τον εαυτό μας…Αν έχεις καβαλήσει τα 50 ανήκεις στις γενιές που δίνουν τον εξής ορισμό για την πλήξη: αυτό που αισθανόσουν τα καλοκαιρινά μεσημέρια όταν οι γονείς σε καθήλωναν σε υποχρεωτική ανάπαυση. Κοίταζες το ταβάνι και η φαντασία έπρεπε να φτιάξει κάτι με το τίποτα. Και έτσι μάθαινες να ζεις με την πλήξη. Δεν σκότωνες τις ώρες σου. Τις ζούσες.
Στον παλιό κόσμο, πριν τα smartphones, εμείς οι άνθρωποι, είχαμε εκπληκτικές πνευματικές δυνατότητες. Θυμηθείτε. Μπορούσες να περιμένεις στη στάση του λεωφορείου για μία ώρα. Ορθιος. Μέσα στο κρύο. Χωρίς βιβλίο ή εφημερίδα. Διάβαζες ξανά και ξανά τις πινακίδες των καταστημάτων. Ταξίδευες και απλώς κοιτούσες από το παράθυρο. Αν κάνεις και σήμερα το ίδιο, κάποιος μπορεί να σε περάσει για αλαφροΐσκιωτο. Ούτε που θυμάμαι πώς δούλευε το μυαλό τότε. Είναι μία ικανότητα που την αφήσαμε να πνιγεί μέσα στη θάλασσα της πληροφορίας. Τώρα δεν υπάρχει πλήξη. Τελείωσε. Αντικαταστάθηκε από στιγμές ραθυμίας με τη σκέψη να περιφέρεται, υπνωτισμένη από ντοπαμίνη, σε χωματερές πληροφορίας.
Το 2008 έγινε στις ΗΠΑ μία έρευνα για τον όγκο πληροφορίας που προσλαμβάνει ημερησίως ο μέσος Αμερικανός. Υπολογίστηκε στα 34 GB. Αυτό αντιστοιχεί σεε 100.000 λέξεις ή, αλλιώς, σαν να διαβάσετε πέντε φορές την εφημερίδα που κρατάτε. Το 2015 το μέγεθος καθημερινής προσλαμβάνουσας πληροφορίας ανέβηκε στα 75 GB. Σήμερα ένα τεχνολογικά δραστήριο άτομο καταναλώνει 100 GB πληροφορίας. Και ξεκινάει μόλις ανοίγει τα μάτια του.
Το 2008 έγινε στις ΗΠΑ μία έρευνα για τον όγκο πληροφορίας που προσλαμβάνει ημερησίως ο μέσος Αμερικανός. Υπολογίστηκε στα 34 GB. Αυτό αντιστοιχεί σεε 100.000 λέξεις ή, αλλιώς, σαν να διαβάσετε πέντε φορές την εφημερίδα που κρατάτε. Το 2015 το μέγεθος καθημερινής προσλαμβάνουσας πληροφορίας ανέβηκε στα 75 GB. Σήμερα ένα τεχνολογικά δραστήριο άτομο καταναλώνει 100 GB πληροφορίας. Και ξεκινάει μόλις ανοίγει τα μάτια του.
Για πολλούς από μας, το πρώτο φως της ημέρας δεν είναι από τον ήλιο. Είναι από την οθόνη του κινητού. Εδώ όμως εγείρεται ένα κατασκευαστικό πρόβλημα του εγκεφάλου μας. Το μηχάνημα που βρίσκεται εντός του κρανίου μας έχει κατασκευαστεί με προδιαγραφές που επιτρέπουν την επεξεργασία 120 bits ανά δευτερόλεπτο. Κατά συνέπεια ρετάρει και ας μην αισθανόμαστε άμεσα ότι χάνει στροφές.
Η συνεχής ροή νέων ερεθισμάτων διατηρεί το νευρικό σύστημα σε κατάσταση διαρκούς εγρήγορσης, αυξάνοντας τα επίπεδα των ορμονών του στρες. Η αδυναμία συγκέντρωσης εξελίσσεται πια σε καχεξία του ανθρώπινου είδους.
Η συνεχής ροή νέων ερεθισμάτων διατηρεί το νευρικό σύστημα σε κατάσταση διαρκούς εγρήγορσης, αυξάνοντας τα επίπεδα των ορμονών του στρες. Η αδυναμία συγκέντρωσης εξελίσσεται πια σε καχεξία του ανθρώπινου είδους.
Είναι αδύνατο να διατηρήσεις την προσοχή σου σε κάτι για πολύ χρόνο. Ο εγκέφαλος ψάχνει τη ντοπαμίνη του σε καινούργια ερεθίσματα. Η πληροφορία εξελίχθηκε στη νέα πρέζα. Αυτό, ξέρετε, είναι θεμελιώδης μεταβολή στα συστατικά του πολιτισμού, αλλά και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Εχουμε ανθρώπους που δεν σκέφτονται, αλλά επεξεργάζονται πληροφορίες.
Και έτσι δεν πλήττουμε ποτέ. Κάποτε η πλήξη μας προσέφερε χώρο. Τώρα είναι ανεπιθύμητη. Είσαι στο ασανσέρ και κοιτάζεις το κινητό. Στο περπάτημα, τα ακουστικά είναι το ίδιο σημαντικά με τα πόδια. Μπορεί να βλέπεις το πιο συναρπαστικό ματς στην τηλεόραση, όμως θα πιάσεις και το κινητό γιατί το μυαλό έχει εθιστεί στο junk. Και έτσι η πλήξη είναι πλέον μία ψυχική κατάσταση που δεν μπορείς να αναγνωρίσεις.
Και έτσι δεν πλήττουμε ποτέ. Κάποτε η πλήξη μας προσέφερε χώρο. Τώρα είναι ανεπιθύμητη. Είσαι στο ασανσέρ και κοιτάζεις το κινητό. Στο περπάτημα, τα ακουστικά είναι το ίδιο σημαντικά με τα πόδια. Μπορεί να βλέπεις το πιο συναρπαστικό ματς στην τηλεόραση, όμως θα πιάσεις και το κινητό γιατί το μυαλό έχει εθιστεί στο junk. Και έτσι η πλήξη είναι πλέον μία ψυχική κατάσταση που δεν μπορείς να αναγνωρίσεις.
Είναι μία αλλαγή στην ανθρώπινη φύση που ισοδυναμεί με ραδιενεργή μετάλλαξη. Οι νευροεπιστήμονες λένε ότι η πλήξη επιτρέπει στο μυαλό να ησυχάσει από τον θόρυβο. Ενεργοποιεί τη διαδικασία εσωτερικού αναστοχασμού και διευκολύνει τη συνομιλία με τον εαυτό μας. Αυτό πλέον συμβαίνει μόνο όταν κολυμπάμε ή, τέλος πάντων, βρισκόμαστε σε μία κατάσταση που δεν επιτρέπει τη χρήση κινητού. Ελάτε, παραδεχθείτε το: μέσα στη θάλασσα βρίσκετε τον εαυτό σας και λέτε δυο κουβέντες.
Ο θάνατος της πλήξης μας τραβά μακριά από τον εσωτερικό μας κόσμο. Προς Θεού, αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Αν ήμασταν συνέχεια σε επικοινωνία με τον εαυτό μας, το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα τα πηγαίναμε καθόλου καλά. Το 2014 στο Harvard έκαναν μία έρευνα ζητώντας από ανθρώπους να επιλέξουν: δεκαπέντε λεπτά μόνοι με τον εαυτό τους ή ένα μικρό ηλεκτροσόκ; Οι περισσότεροι άνδρες (67%) διάλεξαν το ηλεκτρικό ρεύμα, όπως και μία στις τέσσερις γυναίκες. Δεν είναι παράλογο. Ποιος αντέχει πια τον εαυτό του για τόση ώρα; Τον αντιμετωπίζουμε όπως ένα παιδί που κάνει φασαρία και του δίνεις κάτι για να παίξει. Βάζουμε τη σανίδα μας πάνω στο κύμα της πληροφορίας και βρισκόμαστε σε συνεχή φυγή. Φοράμε ακουστικά για να μην ακούμε τις εσωτερικές φωνές. Δεν θα πλήξουμε ποτέ ξανά. Αλλά θα ξοδέψουμε μισή ζωή βλέποντας σαχλά βίντεο με γάτες.
Ο θάνατος της πλήξης μας τραβά μακριά από τον εσωτερικό μας κόσμο. Προς Θεού, αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Αν ήμασταν συνέχεια σε επικοινωνία με τον εαυτό μας, το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα τα πηγαίναμε καθόλου καλά. Το 2014 στο Harvard έκαναν μία έρευνα ζητώντας από ανθρώπους να επιλέξουν: δεκαπέντε λεπτά μόνοι με τον εαυτό τους ή ένα μικρό ηλεκτροσόκ; Οι περισσότεροι άνδρες (67%) διάλεξαν το ηλεκτρικό ρεύμα, όπως και μία στις τέσσερις γυναίκες. Δεν είναι παράλογο. Ποιος αντέχει πια τον εαυτό του για τόση ώρα; Τον αντιμετωπίζουμε όπως ένα παιδί που κάνει φασαρία και του δίνεις κάτι για να παίξει. Βάζουμε τη σανίδα μας πάνω στο κύμα της πληροφορίας και βρισκόμαστε σε συνεχή φυγή. Φοράμε ακουστικά για να μην ακούμε τις εσωτερικές φωνές. Δεν θα πλήξουμε ποτέ ξανά. Αλλά θα ξοδέψουμε μισή ζωή βλέποντας σαχλά βίντεο με γάτες.
Κώστας Γιαννακίδης / Τα Νέα
