Έκθεση – χαστούκι στην κυβέρνηση σε 101 σελίδες • Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ασκεί πίεση στην Κομισιόν να στρέψει το βλέμμα στη χώρα μας
Ακόμη ένα δυνατό χτύπημα δέχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη σχετικά με το Κράτος Δικαίου και την ελευθερία των ΜΜΕ στη χώρα μας, μιας και στις δύο περιπτώσεις η Ελλάδα έχει πιάσει πάτο.Μπορεί το Μαξίμου να προσπαθεί να ξορκίσει όλα τα στοιχεία και τις εκθέσεις που καταγράφουν τη ζοφερή πραγματικότητα, όμως τα χαστούκια έρχονται το ένα μετά το άλλο.
Η Human Rights Watch, το Παρατηρητήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το Κράτος Δικαίου, μέσα σε 101 σελίδες και με έναν τίτλο που τα λέει όλα, περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση στη χώρα μας και ζητάει από την Κομισιόν να αναλάβει δράση.
«Από το κακό στο χειρότερο» είναι ο αποκαλυπτικός τίτλος της έκθεσης που βασίζεται σε προσωπικές μαρτυρίες και σε αυτήν καταγράφονται «διάχυτοι και σκόπιμοι περιορισμοί στη δημοσιογραφία στην Ελλάδα», δημιουργώντας ένα περιβάλλον στο οποίο «η κριτική αναφορά καταπνίγεται και η αυτολογοκρισία γίνεται κανόνας».
Η HRW επισημαίνει πως οι δημοσιογράφοι είναι αντιμέτωποι με κρατική επιτήρηση, παρενόχληση και εκφοβισμό από φιλοκυβερνητικούς παράγοντες, ενώ κάνει ειδική αναφορά στις καταχρηστικές αγωγές SLAPP από πολιτικούς, οι οποίες απειλούν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Συστήνει, μάλιστα, στην Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της να παρακολουθούν από κοντά την κατάσταση στην Ελλάδα και να διασφαλίσουν πως θα σημειωθεί σημαντική πρόοδος σχετικά με την ελευθερία των ΜΜΕ.
Υπενθυμίζεται, ότι αυτή είναι η δεύτερη έκθεση – κόλαφος μέσα σε λίγες ημέρες, καθώς είχε προηγηθεί εκείνη των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, που έφερε πολιτικό σεισμό στη χώρα και ανάγκασε την κυβέρνηση να σπεύσει άρον άρον να την απορρίψει παραπέμποντας στην έκθεση της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου.
Οι προσωπικές μαρτυρίες
Αναλύθηκαν, ακόμη, εκθέσεις και άλλα έγγραφα, ενώ υπήρξαν επαφές με τους σχετικούς φορείς.
Είκοσι δύο δημοσιογράφοι περιγράφουν το ολοένα και πιο εχθρικό περιβάλλον για την εργασία τους, με έξι να αναφέρουν συγκεκριμένα περιστατικά παρενόχλησης από υψηλόβαθμους κυβερνητικούς αξιωματούχους που σχετίζονταν με τα ρεπορτάζ τους. Η HRW, μάλιστα, σημειώνει ότι «λίγοι ήταν πρόθυμοι να μιλήσουν παραπέρα, φοβούμενοι αντίποινα».
«Τώρα σκέφτομαι να εγκαταλείψω τη χώρα. Πραγματικά. Απλώς δεν βλέπω το λόγο να υποβάλλω τον εαυτό μου σε αυτό το επίπεδο άγχους. Οι ιστορίες έχουν σημασία, αλλά το επίπεδο της βίας φαίνεται να έχει χειροτερέψει» ανέφερε με νόημα ένας ανεξάρτητος ξένος ανταποκριτής.
Επιπλέον, δημοσιογράφος με περισσότερες από δύο δεκαετίες εμπειρίας σε μεγάλο ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι δήλωσε «αυτό που λες στην τηλεόραση είναι τόσο ελεγχόμενο που δεν έχεις καμία ελευθερία. Ο έλεγχος γίνεται από τους υψηλά ιστάμενους..... Τα πάντα ελέγχονται. Τι θα πεις, πώς θα το πεις».
Τα ΜΜΕ σε λίγους, η κρατική μέγγενη στους ανεξάρτητους
Και η Human Rights Watch επισημαίνει την υψηλή συγκέντρωση ιδιοκτησίας στον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, καθώς λίγα και ισχυρά άτομα ελέγχουν πολλά μέσα και πρακτορεία, ενώ πολλοί από αυτούς έχουν δεσμούς με το κυβερνών κόμμα.
Στην έκθεση καταγράφεται η επιδείνωση των συνθηκών για τα ανεξάρτητα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους από τον Ιούλιο του 2019, όταν εξελέγη η Νέα Δημοκρατία στην κυβέρνηση της χώρας, ενώ επισημαίνεται η χρήση κρατικών κονδυλίων «για να επηρεαστεί η κάλυψη και η συντακτική επιρροή στα δημόσια μέσα ενημέρωσης, επιδεινώνοντας περαιτέρω αυτό το κλίμα».
Παρακολουθήσεις και SLAPPs
Επτά από τους δημοσιογράφους υπογραμμίζουν πως έχουν αποδείξεις ή ισχυρές ενδείξεις για κρατική παρακολούθηση είτε μέσω υποκλοπών είτε μέσω στόχευσης με κατασκοπευτικό λογισμικό.
«Αυτό εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την ελευθερία της έκφρασης και κινδυνεύει να αναχαιτίσει τα ρεπορτάζ, καθώς τόσο οι πηγές όσο και οι δημοσιογράφοι φοβούνται για την ασφάλειά τους», σημειώνεται.
Η HRW φιλοξενεί την μαρτυρία του Σταύρου Μαλιχούδη, ο οποίος ανακάλυψε το 2021 πως η ΕΥΠ τον κατασκόπευε. «Για πολλούς μήνες βρισκόμουν υπό τον φόβο. Με το φόβο να συναντήσω ανθρώπους, τις πηγές μου, και να τους εκθέσω. Μου πήρε πολύ χρόνο για να απεμπλακώ από αυτό που συνέβη και να αρχίσω να κάνω ξανά ρεπορτάζ», δήλωσε.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε επίσης ότι η κυβέρνηση άσκησε αδικαιολόγητη επιρροή στα κρατικά μέσα ενημέρωσης, όπως η ΕΡΤ και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AMNA), υπονομεύοντας την ανεξαρτησία τους. Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε επίσης κρατικά διαφημιστικά κονδύλια για να ευνοήσει φιλοκυβερνητικά μέσα.
Σχετικά με τις αγωγές SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation) η Human Rights Watch υπογραμμίζει την σημαντική ανησυχία που εγείρει η εργαλειοποίηση του νομικού συστήματος κατά ΜΜΕ και δημοσιογράφων. Γίνεται, ακόμη, ειδική αναφορά στον Γρηγόρη Δημητριάδη, ανιψιό του πρωθυπουργού και πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της κυβέρνησης, ο οποίος έχει κινηθεί νομικά και κατά της «Εφ.Συν.» και των Reporters United.
«Οι εκδικητικές αγωγές δυσφήμισης που κατέθεσε ο Γρηγόρης Δημητριάδης, ανιψιός του Έλληνα πρωθυπουργού και πρώην υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος, εναντίον δημοσιογράφων που αναφέρθηκαν στο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, αποτελούν παράδειγμα αυτής της τάσης», καταγράφει η έρευνα του Παρατηρητηρίου.
Επιπλέον, «ενώ πρόσφατες τροποποιήσεις αποποινικοποίησαν την 'απλή δυσφήμιση' (διάδοση ενός γεγονότος, ακόμη και αν είναι αληθινό, που μπορεί να είναι προσβλητικό), οι νόμοι εξακολουθούν να δημιουργούν ποινική ευθύνη για «εξύβριση» και «συκοφαντική δυσφήμιση», προσθέτει.
Διαπιστώνει, ακόμη τις συνεχείς κυβερνητικές προσπάθειες για υπονόμευση της λογοδοσίας με πρακτικές όπως η επίκληση της εθνικής ασφάλειας για την παρεμπόδιση της αποκάλυψης πληροφοριών που σχετίζονται με το σκάνδαλο παρακολούθησης, αλλά και την απροθυμία να δοθούν στη δημοσιότητα λεπτομέρειες σχετικά με τη διανομή των δημόσιων διαφημιστικών κονδυλίων στα μέσα ενημέρωσης.
Η κυβερνητική απάντηση
Η έκθεση αναφέρει και την απόρριψη από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λέγοντας ότι το κράτος δικαίου της χώρας είναι «ισχυρότερο από ποτέ» και ότι «η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βρέθηκε συχνά στο επίκεντρο συκοφαντιών» ως απάντηση στις επικρίσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα της κυβέρνησής του.
«Η απορριπτική απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στη νόμιμη κριτική του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποδηλώνει ότι απαιτείται ισχυρότερη δράση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή», δήλωσε ο Χιου Γουίλιαμσον, διευθυντής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
«Ειδικότερα, η Κομισιόν και η ΕΕ στο σύνολό της πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά την κατάσταση και να διασφαλίσουν ότι θα σημειωθεί πραγματική πρόοδος όσον αφορά την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα και ότι θα τηρηθούν οι βασικές δημοκρατικές αξίες», καταλήγει.
