Μια ρωγμή άνοιξε στον κόσμο του stand up comedy στην Κίνα. Στις αρχές Ιουλίου έγινε viral βίντεο της Φανγκ Τζουρέν, μιας ερασιτέχνιδας κωμικού που στον βωμό του αυτοσαρκασμού εξέθεσε ένα προσωπικό τραύμα της. Μίλησε για την κακοποίηση στον γάμο της, περιέγραψε πώς και γιατί εγκατέλειψε τον άντρα της. Πρώην καθαρίστρια, από ένα χωριό της βόρειας Κίνας, δεν μάσησε τα λόγια της για τα εν οίκω, ούτε και για τα εν δήμω, δηλαδή για την περιφρόνηση που εισέπραξε από τον ανδροκρατούμενο περίγυρο.
Πολλοί από τους θεατές έκλαιγαν από συγκίνηση, στο τέλος όλοι χειροκροτούσαν όρθιοι. Τότε παρενέβησαν οι τοπικές αρχές της επαρχίας Ζεγιάνγκ. Εστειλαν προειδοποίηση στην πλατφόρμα WeChat, τη δημοφιλέστερη στην Κίνα, με περισσότερους από 1,2 δισεκατομμύρια συνδρομητές, και κούνησαν το δάχτυλο.
«Κάποια κωμικά βίντεο έγιναν πεδίο μάχης. Παρουσιάζουν απλοϊκά τις σχέσεις των δύο φύλων σαν αντιπαλότητα ανδρών-γυναικών» είπαν. «Αντί να χλευάζουμε τους άνδρες “γιατί είναι τυφλοί εγωιστές”, καλύτερα να διερευνήσουμε τις κοινωνικές αιτίες αυτής της νοοτροπίας. Αντί να χλευάζουμε τις γυναίκες “γιατί θαμπώνονται από τα υλικά αγαθά”, καλύτερα να αναλογιστούμε πώς ο καταναλωτισμός διαμορφώνει τους έμφυλους ρόλους».
Πίσω απ’ αυτή τη σχετικά ήπια διατύπωση διακρίνεται το σιδερένιο χέρι του κινεζικού καθεστώτος. Ο Μεγάλος Αδελφός όλα τα ελέγχει στην Κίνα, από τις μετακινήσεις και το διαδίκτυο μέχρι τα φρονήματα και την τέχνη. Είναι μάλιστα «πολύ άντρας», με άλλα λόγια φορέας πατριαρχικών αντιλήψεων οι οποίες καθρεφτίζονται στην κοινωνία.
Παράδειγμα. Το 2024 η online επιχείρηση λιανικού εμπορίου JD.com διέκοψε διαφημιστικό συμβόλαιο με τη stand up comedian Γιανγκ Λι γιατί χιλιάδες αρσενικοί την κατήγγειλαν στα κοινωνικά δίκτυα της εταιρείας για «μίσος κατά των ανδρών». Η επίμαχη φράση της Γιανγκ Λι ήταν: «Πώς μπορεί να ’ναι τόσο μέτριος και να έχει τόση αυτοπεποίθηση;».
Αυτή τη στιγμή δεν περιλαμβάνεται ούτε μία γυναίκα στα 24 μέλη του πανίσχυρου Πολιτικού Γραφείου της επιχειρηματικής κοινοπραξίας που ονομάζεται ΚΚ Κίνας. Η προτροπή του προέδρου Σι Τζινπίνγκ «να σφυρηλατήσουμε στην πράξη ένα νέο είδος γάμου και ανατροφής των παιδιών» ακούγεται σαν πολιτικάντικη κοινοτοπία.
Ομως υπάρχουν, ευτυχώς, κάποια ανοικτά παράθυρα σε μια χώρα όπου ο φεμινισμός αντιμετωπίζεται σαν παρακμιακή ιδεολογία της Δύσης. Τα ανοίγει η τέχνη. Το φθινόπωρο του 2024 η χαμηλού προϋπολογισμού ταινία «Η ιστορία της», σε σκηνοθεσία της 34χρονης Σάο Γιχούι, συνάντησε το μεγάλο κοινό. Με την ταμπέλα της «δραματικής κωμωδίας» μίλησε για μια μητέρα που μεγαλώνει μόνη το παιδί της και αναπτύσσει φιλική, «συμμαχική» σχέση με μια γειτόνισσα.
Στην πατρίδα του υπερσυντηρητικού Κομφούκιου το να διαχειρίζεται ένα λαϊκό φιλμ την πατριαρχία, τη συναίνεση, την έμμηνο ρήση, την πορνογραφία και τη μονογονεϊκότητα είναι μια μικρή (μεγάλη...) νίκη.
Γιώργος Ι. Αλλαμανής
Εφημερίδα των Συντακτών (27.7.2025)
Εφημερίδα των Συντακτών (27.7.2025)