Δευτέρα 6 Νοεμβρίου 2023

Βρείτε το λάθος


Η εφημερίδα "Τα Νέα" στον βασικό τίτλο της Δευτεριάτικης έκδοσης κάνουν λόγο για «Έκτακτη ενίσχυση/ πριν τις γιορτές». Για όσους γνωρίζουν πώς στήνεται τεχνικά μια σελίδα και πώς γράφεται ένας τίτλος, προφανώς θα καταλάβουν ότι ο συντάκτης του συγκεκριμένου τίτλου έκανε το ατόπημα για πρακτικούς λόγους.
Ο κανόνας τού «πριν από» έχει παραβιαστεί από χρόνια. Πολλοί, πολλές φορές, παραλείπουν το «από» και λένε/γράφουν «πριν το μεσημέρι», «πριν τον ερχομό του μήνα», «πριν το καλοκαίρι». Πρόκειται
 για λάθος που τείνει να παγιωθεί αφού επαναλαμβάνεται συχνά. 
Στον βασικό τίτλο των "Νέων" το «από» δεν χωρούσε στη δεύτερη αράδα του τίτλου και έτσι το σωστό «πριν από τις γιορτές» έγινε το «πριν τις γιορτές», όπως θα το λέγαμε και στην παρέα μας, αλλά δεν θα το γράφαμε στο πρωτοσέλιδο της μεγαλύτερης σε κυκλοφορία εφημερίδας. Αν απαραιτήτως έμπαινε στον τίτλο το «από», η δεύτερη αράδα θα έπρεπε να στενέψει και να είχε μεγαλύτερο στένεμα από την πρώτη, κάτι που αποτελεί τυπογραφική ανορθογραφία. Οπότε εκείνος που επιμελήθηκε το πρωτοσέλιδο προτίμησε τη μικρή γλωσσική παρεκτροπή.

Τι λένε οι ειδικοί της Γλώσσας

Οι επιστήμονες του ελληνικού Λόγου, πάντως, υπογραμμίζουν την ανάγκη της χρήσης του «από» μετά από το επίρρημα «πριν», όπως συμβαίνει με τον Αχιλλέα Τζάρτζανο, τον Γιώργο Μπαμπινιώτη και την Ιωάννα Παπαζαφείρη, τη φιλόλογο που έχει γράψει το εξαιρετικό «Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας» –βιβλίο που απετέλεσε γλωσσικό οδηγό για πολλούς δημοσιογράφους, ιδιαίτερα πριν από 3-4 δεκαετίες.

Αντιγράφουμε από την έκδοση του 1998 του Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη (σελίδα 1484):

■ Είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε χρήσεις όπως πριν τον πόλεμο ή πριν τη στάση του λεωφορείου, χρησιμοποιώντας το πριν από αντί του απλού πριν: πριν από τον πόλεμο - πριν από τη στάση. Στις περιπτώσεις αυτές το χρονικό και δευτερευόντως τοπικό επίρρημα πριν (έφυγε πολλά χρόνια πριν - λίγα βήματα πριν ήταν το σπίτι) χρησιμοποιείται και ως πρόθεση. Όπως συμβαίνει δε με όλα τα συναφή επιρρήματα (πάνω, κάτω, μπροστά, πίσω, ύστερα, έπειτα κ.ά.), το επίρρημα συνοδεύεται από την πρόθεση από: Πριν από το μάθημα, όπως ύστερα από το μάθημα· πριν από το μαγαζί, όπως μπροστά από / πίσω από το μαγαζί και όπως πάνω από το σπίτι, κάτω από το τραπέζι κ.τ.ό. Ο Αχιλλεύς Τζάρτζανος (Νεοελληνική Σύνταξις, τ. Β', σ. 235) παρατηρεί: «Σύμφωνα με τη γνήσια δημοτική σύνταξι, για να εκφράζωμε την έννοια του πρωτίτερα με το μόριο πριν, πρέπει, αν μεν για αφετηρία έχωμε κάτι που σημαίνει τόπο ή κάτι που σημαίνει ένα σταθερό χρονικό σημείο (Πάσχα, Χριστούγεννα, άνοιξις, καλοκαίρι, Σεπτέμβριος - αυγή, μεσημέρι, μεσάνυκτα κ.τ.τ.) να χρησιμοποιούμε το πριν από: Κάθεται εκατό βήματα πριν απ' το σπίτι μας. Θα γίνει ο γάμος τους πριν απ' το Πάσχα. Σηκώθηκε κι έφυγε πριν απ' τα μεσάνυχτα».

Τα «Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας», της Ιωάννας Παπαζαφείρη, έλυσαν πολλές απορίες των ανθρώπων του Λόγου, όπως των δημοσιογράφων, όταν περί τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Σμίλη. Είναι ένας πολύ χρήσιμος «διορθωτής» πολλών λαθών στην καθημερινή μας έκφραση. Από τη σελίδα 83 της έκδοσης του 1988 αντιγράφουμε:

■ Λέγονται και γράφονται πολλά σαν και τούτα: «Πριν τα Χριστούγεννα, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, πριν τη συναυλία, πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας, πριν το καρναβάλι, πριν τις έντεκα». Ακούγονται και εκείνα τα ανυπόφορα «πριν λίγο, πριν χρόνια, πριν καιρό». Σαν να είναι άγνωστη η σωστή έκφραση: πριν από το Πάσχα, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, πριν από λίγο, πριν από χρόνια, πριν από καιρό, πριν από την εκδήλωση της αρρώστιας μου, πριν από το 1821. Το επίρρημα πριν πρέπει να συνοδεύεται απαραιτήτως από την πρόθεση από.

Τα Νέα, λόγω στενότητας στον τίτλο, παρέκαμψαν τον κανόνα των γλωσσολόγων και εφάρμοσαν τον «κανόνα» της καθημερινότητας στις εκφράσεις μας, όπως διαμορφώθηκε για λόγους ευκολίας. Το «πριν» χωρίς «από» και λέγεται και γράφεται. - από το Harddog