Τετάρτη 21 Απριλίου 2021

Ντοκουμέντα και μαρτυρίες: Η Θεσσαλονίκη στη Δικτατορία


Ένα μοναδικό ντοκουμέντο ανασύρεται από το αρχείο της ΕΡΤ και προβάλλεται από την ΕΡΤ3 την Τετάρτη 21.04.2021 στις 22:00, 34 χρόνια μετά την πρώτη τηλεοπτική προβολή του. Με αφορμή..την μαύρη επέτειο του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967, η ΕΡΤ3 φιλοξενεί σε δύο ωριαία μέρη το ντοκιμαντέρ «Η Θεσσαλονίκη στη Δικτατορία, 20 χρόνια μετά». Το ντοκιμαντέρ αποτελεί την πρώτη απόπειρα αποτύπωσης της «μαύρης επταετίας» στη Θεσσαλονίκη, μέσα από ντοκουμέντα και μαρτυρίες των πρωταγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα. Η παραγωγή του έγινε το 1987 από τον τότε Ραδιοτηλεοπτικό Σταθμό Θεσσαλονίκης της ΕΡΤ – «πρόδρομο» της ΕΡΤ3 η οποία ιδρύθηκε επισήμως την επόμενη χρονιά – σε σκηνοθεσία των Γιώργου Μίχου και Στάθη Τσώνου, βασισμένη στην έρευνα των δημοσιογράφων Κλέαρχου Τσαουσίδη, Χρίστου Ζαφείρη και Μιχάλη Τριανταφυλλίδη.
Στο Α΄μέρος παρουσιάζονται οι πρώτες αντιδράσεις και αντιχουντικές συσπειρώσεις από την αρχή της επιβολής της Δικτατορίας. Από την επόμενη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος, στελέχη νεολαίας από τον χώρο του Κέντρου και της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη συγκροτούν αντιδικτατορικές οργανώσεις, με μεγαλύτερη το Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ). 
20 χρόνια μετά, καταθέτουν τις μαρτυρίες τους, ο γιατρός Κώστας Τριαρίδης, το ηγετικό στελέχος της ΕΔΗΝ, Λαοκράτης Χαλβατζής, ο Μιχάλης Σπυριδάκης κ.α. Η αφήγηση περιλαμβάνει τη δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη, μέλους ομάδας αγωνιστών του «Πατριωτικού Μετώπου», που πυροδότησε έκρηξη σε κολόνα της ΔΕΗ κόβοντας την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στα εγκαίνια της έκθεσης της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 1967. Ο Θεόδωρος Καζέλης, ο Γρηγόρης Παντής και ο Νάντης Χατζηγιάννης που ήταν μέλη της ομάδας αναπαριστούν με τις μαρτυρίες τους το γεγονός και το χρονικό της καταδίωξής τους, ενώ για τη δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη μιλούν επίσης ο Τάκης Ρίζος και η Σοφία Χαλκίδη.
Οι περιγραφές των αγωνιστών αποκαλύπτουν το σκληρό πρόσωπο της Χούντας, τις συλλήψεις, τις πιέσεις και τα βασανιστήρια. Η ηθοποιός Αφρούλα Σαπουντζή-Κανάκη καταθέτει την προσωπική της μαρτυρία για την άγρια κακοποίηση από τα όργανα της Χούντας.
Μιλούν επίσης για τις διώξεις που υπέστησαν οι πρωτεργάτες της ανυπακοής στο χώρο του Πανεπιστημίου, καθηγητές Αριστόβουλος Μάνεσης και Δημήτρης Μαρωνίτης.
Το Β΄ Μέρος επικεντρώνεται στην περίοδο 1968-1974 με την κορύφωση της αντιδικτατορικής δράσης στη Θεσσαλονίκη, την οργάνωση φοιτητικού κινήματος και την κατάληψη του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης. Μιλούν ο Μιχάλης Σπυριδάκης, επικεφαλής της αντιστασιακής οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος» στη Θεσσαλονίκη, ο Σωτήρης Τσιακμάκης, ο Αντώνης Γούλας, η Ρία Καλφακάκου, ο Νίκος Παπαδάκης, ο Γιάννης Βασιλειάδης, ο Γιώργος Αποστολάκης και ο Θωμάς Βασιλειάδης. Μέλη του «Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου» συνελήφθησαν, πολλοί βασανίστηκαν, στελέχη του καταδικάστηκαν σε ισόβιες ή πολύχρονες ποινές: ο Αλέκος Γκαγκανιάρας που ήταν μέλος της Οργάνωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης μιλάει για τη δίκη των «17» του ΠΑΜ στο Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης.
Για τα βασανιστήρια που υπέστησαν μιλούν η Ασπασία Καρρά και ο Αργύρης Μπάρας. Επίσης, με ντοκουμέντα και μαρτυρίες παρουσιάζεται η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργου Τσαρουχά το Μάιο του 1968 ο οποίος συνελήφθη κατά τη μετάβασή του από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Μιλούν η Μαρία Θεοδωρίδου, ο Βασίλης Μάστορας και η κόρη του Καίτη Τσαρουχά. Τέλος, παρουσιάζεται η δράση της αντιδικτατορικής οργάνωσης «Δημοκρατική Άμυνα» Θεσσαλονίκης, μέλη της οποίας υπήρξαν, μεταξύ άλλων, οι καθηγητές του ΑΠΘ Δημήτρης Ευρυγένης και Αριστόβουλος Μάνεσης. Για τα δελτία πληροφοριών της οργάνωσης και τη διακήρυξη των θέσεών της μιλάει ο Κώστας Πύρζας.